مقایسه اجمالی روانپزشک و روانشناس

کی به روانپزشک مراجعه کنیم؟ کی به روانشاس مراجعه کنیم؟

روانپزشک و روانشناس چه تفاوتی دارند؟ کی به روانپزشک مراجعه کنیم، کی به روانشناس ؟ اینها سوال‌هایی است که ممکن است برای خیلی از افراد جامعه پیش بیاید و خیلی‌ها هم جواب آن را ندانند و به اشتباه به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنند. حتی این عدم شناخت بین طبقه تحصیل کرده و ممتاز جامعه هم مشاهده می‌شود که نمونه آن را در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی هم زیاد می‌توان دید.

بسیاری از مراجعان ممکن است روانپزشک را با روانشناس و حتی این دو را با متخصص مغز و اعصاب اشتباه بگیرند. روانپزشک، فردی است که ابتدا در دانشکده پزشکی درس پزشکی می‌خواند و پس از پایان تحصیل در دوره پزشکی عمومی، برای تخصص رشته روانپزشکی یا اعصاب و روان را برمی‌گزیند.

همان‌طور که از عنوان روانپزشک پیداست، او یک پزشک متخصص است که می‌تواند برای مراجعه‌کنندگان در صورت نیاز، دارو تجویز کند که این وجه تمایز او با روانشناس است. روانشناس نمی‌تواند دارو تجویز کند و باید از طریق انواع روش‌های مشاوره و روان‌درمانی به درمان بیماران بپردازد.

اما روانکاوی یکی از شاخه‌های تخصصی روانپزشکی است که نیاز به طی دوره آموزشی خاص خود دارد و پس از آن روانپزشک می‌تواند از طریق روانکاوی به درمان بیماران بپردازد.

به‌طور کلی از نظر محتوایی و علمی، روانشناس و روانپزشک تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. روانشناس فردی است که ابتدا در مقطع کارشناسی (لیسانس) و سپس کارشناسی‌ارشد (فوق‌لیسانس) و در آخر دکترا (PhD) تحصیل کرده و می‌تواند در مورد مسائل خانواده‌ها، فرزندان، شخصیت افراد، چگونگی شکل‌گیری یک خانواده سالم، مسائل زیست‌شناختی و… مشاوره دهد.

از آن طرف، روانپزشکان افرادی هستند که ابتدا به‌عنوان پزشک عمومی تحصیلات دانشگاهی خود را انجام داده‌اند و سپس در زمینه تخصص حرفه روانپزشکی را انتخاب کرده‌اند و به عبارت دیگر روانپزشک اصولا پزشکی است که براساس دیدگاه‌های پزشکی و فیزیولوژیکی و با تاکید بر مبانی زیست‌شناسی روی اختلال‌های رفتاری به مطالعه افراد می‌پردازد و می‌توانند با تجویز دارو اختلال‌ها و رفتارهای نابهنجار را کنترل کنند و از تجویز دارو کمک می‌گیرند.

روانشناس قادر است با استفاده از روش‌های خانواده‌درمانی، تئاتردرمانی، بررسی رفتارهای روان‌شناختی و روانکاوی به مراجعان خود کمک کند. ضمنا روانشناس ‌ها در عین حالی که سعی در شناسایی و برطرف‌کردن اختلال‌های روانی افراد برای بهتر شدن زندگی‌شان دارند صرفا به دنبال نشانه‌های بیماری نیستند.

از دیدگاه روانپزشک، فرد سالم فردی است که نشانه‌های بیماری روانی در او وجود نداشته باشد و اگر چنین نشانه‌ای در فرد وجود داشته باشد، روانپزشک دارودرمانی و شوک‌درمانی را در اولویت کارش قرار می‌دهد ولی از دیدگاه یک روانشناس فرد سالم فردی است که نه‌تنها بیماری روانی ندارد بلکه ویژگی‌های مثبت دیگری مانند مفید بودن، پیشرفت کردن و احساس تعلق و… در او وجود دارد. این موضوع را می‌توانم با یک مثال روشن کنم، فرض کنید یک دستگاه فاکس خریداری کرده‌اید.

اگر موفق به راه‌اندازی آن دستگاه نشوید احتمالا اولین کاری که می‌کنید خواندن بروشور یا راهنمای آن است و اگر به شما کمکی نکرد با شرکت مربوطه تماس می‌گیرید و اگر آن تماس هم مشکل شما را حل نکرد، مسئول تعمیرگاه آن شرکت در محل حاضر خواهد شد. در خیلی از مواقع دستگاه‌ها با دستورالعمل و برنامه‌ریزی خاص بدون نیاز به قطعه کار خواهند کرد و در پاره‌ای از موارد، نیاز به تعویض یک قطعه خواهد بود.

بله همین‌طور است. اختلال‌های رفتاری افراد هم به همین شکل است مثلا دانش‌آموزی که انگیزه کافی برای درس خواندن ندارد، والدین او سعی می‌کنند با خواندن مقالات و کتاب‌ها راهکار‌های مناسب را پیدا کنند مانند مثال بروشور ولی گاهی نیاز است که با یک مشاور تماس بگیرند مانند مثالی که با کارشناس دستگاه فاکس به عمل آمد و اگر مشکل این دانش‌آموز حل نشد با کمک گرفتن از یک مشاور و شرکت در جلسه‌های مختلف مشاوره، ممکن است مشکل پیش‌ آمده حل شود.

مثل کاری که که فرد کارشناس برای دستگاه فاکس انجام داد ولی اگر جلسه‌های مشاوره نتیجه مطلوبی نداشت، آن‌ وقت می‌توان به یک روانپزشک مراجعه کرد که با دارودرمانی آن مشکل برطرف شود مثل مثال تعویض قطعه. بنابراین باید اول مشکل را ریشه‌یابی و بعد به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنیم.

روانپزشک وظیفه تشخیص مشکل یا بیماری را برعهده دارد و براساس تشخیص، مدیریت درمان را برعهده می‌گیرد. این روش‌ها شامل تجویز دارو، اجرای روان‌درمانی یا مشاوره و در مواردی به کارگیری دستگاه یا ابزاری برای درمان است.

روانپزشک، ممکن است فرد مراجع را برای اجرای آزمون‌های روانشناس ی یا اجرای روان‌‌درمانی به کارشناس‌ارشد یا دکتر روانشناس ی بالینی ارجاع دهد و در مواردی از یاری مددکار اجتماعی یا کاردرمانگر بهره گیرد. در بسیاری از موارد بدون سود بردن از چنین تیمی، نتیجه دلخواه به دست نمی‌آید.

متاسفانه در بسیاری از موارد، این دو حرفه با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شود و حتی در بسیاری از آثار تلویزیونی یا سینمایی‌مان دیده‌ایم که بازیگر در دیالوگش روانشناس و روانپزشک را اشتباه معرفی می‌کند، مثلا می‌گوید تو بهتر است بروی پیش روانشناس دارو بگیری حالت اصلا خوب نیست، در حالی که روانشناس دارو تجویز نمی‌کند.

به هر حال افرادی که نیاز به دارو دارند، آن هم برای رفع اختلال‌ها و مشکلات عصبی‌شان، بهتر است به روانپزشک مراجعه کنند و از طرفی افرادی هم که می‌خواهند ازدواج کنند، بهتر است جلسه‌های مشاوره را نزد یک روانشناس بگذرانند.


منبع: سایت راستینه